Grupos de Artes Marciais e Rituais na formação de Partidos Políticos em Timor-Leste
DOI:
https://doi.org/10.53930/27892182.dialogos.7.32Palavras-chave:
partidos políticos, grupos de artes marciais e rituais, Timor-LesteResumo
As artes marciais e os grupos rituais são uma combinação de atividades esportivas que envolvem aspectos físicos e espirituais com o objetivo de autodefesa. Essa atividade foi proibida há alguns anos e descriminalizada recentemente em 2022. No entanto, a existência dessas duas atividades esportivas revela um debate controverso. Este artigo analisa a relação entre partidos políticos e grupos de artes marciais e rituais. Para isso, foram utilizados dados secundários coletados de documentos de relatórios governamentais, organizações não-governamentais e publicações de pesquisas acadêmicas similares. Os resultados deste estudo indicam que há de fato um interesse pelos partidos políticos. No entanto, a despeito da motivação que mobilizou um grande número de filiações partidárias, a influência das artes marciais e dos grupos rituais passou a ser a espinha dorsal do apoio dos partidos políticos.
Downloads
Referências
Amado, J. (2022). Governu preve millaun 2,6 harii sede grupu artes marsial. Tatoli, 04 maiu, 2022. Retrieved: https://tatoli.tl/2022/05/04/governu-preve- e-millaun-26-harii-sede-grupu-arte-marsial/ Asesu 15 setembru, 2022.
Antil Tatoli, I. (2022). Armanda Berta tau prioridade ba dezemvolve ekono- mia, hadia kondisaun F-FDTL no PNTL. Dili, Dom-Aleixo, Timor-Leste, 03 march 2022. Retrieved: https://www.youtube.com/watch?v=X1TdmzXAA_g Accessed 20 September 2022.
Aspinall, E., & Scambary, J. (2017). Fighting corruption with spiritual power in East Timor. New Mandala. Retrieved: https://www.newmandala.org/fi- ghting-corruption-spiritual-power-east-timor/ Accessed 20 September 2022.
Belun, (2014). Dynamics of martial arts related conflict and violence in Timor- Leste. ONG Belun Policy Brief, May.
Boarccaech, A. (2013). A diferença entre os iguais. São Paulo: Porto de Ideias.
Carapic, J., & Jütersonke, O. (2012). Understanding the tipping point of urban conflict: the case of Dili, Timor-Leste. Working paper series, n. 4. University of Manchester.
Cardoso, B. (2022). Arte Ritual 77 Liderado Santiago ho Armando Saldanha Hamutuk ho Membru Apoio Horta ba PR. Dili, Dom-Aleixo, Timor-Leste, 28 February 2022. Retrieved: https://www.youtube.com/watch?v=WXdPWc73Z- ZY Accessed 20 September 2022.
CEPAD. (2010). Timor-Leste: Povu nia Dalan no Lian ba Dame. Ita Moris ho hakmatek maibe la’os ho dame. Dili: CEPAD/Interpeace.
CRDTL. (2002). Constitution of the Democratic Republic of Timor-Leste. Dili: Republica Democratica Timor-Leste.
Dunn, J. (2003). East Timor: A Rough Passage to Independence. Australia: Longueville Books.
Fonseca, A. (2022). PM Taur Husu Organizasaun Arte Marsial Kria Dame Iha Timor-Leste. Tatoli, 26 maiu, 2022. Retrieved: https://tatoli.tl/2022/05/26/ pm-taur-husu-organizasaun-arte-marsial-kria-dame-iha-timor-leste/ Accessed 15 September 2022.
GMNTV. (2022). PUDD deklara fo apoiu masimu ba kandidatu Eis Padre “Martinho Gusmao” iha ElPrez. Dili, Dom-Aleixo, Timor-Leste, 05 February 2022. Retrieved: https://www.youtube.com/watch?v=PjIRLTO-CGg Accessed 19 September 2022.
James, F. (2017). Timor-Leste election: Disenfranchised youth’ party wins first seats in parliamentary. ABC News, Australia, 23 July, 2017. Retrieved from: https://www.abc.net.au/news/2017-07-23/disenfranchised-youth-party-wins- -seats-in-timor-leste-election/8736032 Accessed 10 September 2022.
Jornal da República. (2016). Lei No.2/2016 - Lei Partido Politico. Dili: Jornal da República.
Klibur-Post. (2022). Sekjer PSHT Dehan CNRT Mak Fahe Loromonu & Lorosae No 77, KORK, IKS, KOLIMAU. Dili, Dom-Aleixo, Timor-Leste, 14 April 2022. Retrieved: https://www.youtube.com/watch?v=2w6XZyVa_bM Accessed 18 September 2022.
La’o-Hamutuk, L. (2019). 2017 Parliamentary Election: 22, July 2017, atu- aliza 11 janeiru 2019. Retrieved: https://www.laohamutuk.org/Justice/2017/ ElPar/17ParlElec.htm Accessed 18 September 2022.
Myrttinen, H. (2010). Histories of Violence, State of Denial – Militias, Martial Arts Masculinity in Timor-Leste. PhD Thesis. South Africa: University of Kwazulu-Natal.
Pawelz, J. (2015). Security, Violence, and Outlawed Martial Arts Groups in Timor-Leste. Asian Journal of Peacebuilding Vol. 3 N. 1, pp. 121-136. https://doi.org/10.18588/201505.000039
Pawelz, J., & Myrttinen, H. (2012). Wahlen in Timor-Leste: Feuerprobe fur Sicherheit und Konsolidierung. GIGA Focus Asien 7/2012. Hamburg: GIGA German Institute of Global and Area Studies.
Ramadhanti, R. (2018). Political parties and Democracy. Journal Democracy & Self-government Region, v. 16, n. 3, pp. 165-256.
Scambary, J. (2006). A survey of gangs and youth groups in Dili, Timor- Leste. Dili.
Shoesmith, D. (2011). Political Parties and Groupings of Timor-Leste. Australian Labor International. Australian Capital Territory Australian Labor Party.
Strating, R. (2018). Timor-Leste in 2017: A State of Uncertainity. Southeast Asian Affairs 2018, edited by Malcolm Cook and Daljit Singh, Singapore: ISEAS Publishing, pp. 391-404. https://doi.org/10.1355/9789814786843-024
Tylor, J. G. (1990). The Indonesian Occupation of East Timor 1974-1989: A Chronology. Catholic Institute for International Relations.
Downloads
Publicado
Como Citar
Edição
Secção
Licença
Direitos de Autor (c) 2022 Jacques Alves
Este trabalho encontra-se publicado com a Licença Internacional Creative Commons Atribuição 4.0.
Os autores que publicam nesta revista concordam com os seguintes termos:
- Os autores mantêm os direitos autorais e concedem à revista o direito de primeira publicação com o trabalho simultaneamente licenciado sob uma Licença Creative Commons Atribuição 4.0 Internacional que permite que outros compartilhem o trabalho com reconhecimento da autoria do trabalho e publicação inicial nesta revista.
- Os autores podem entrar em acordos contratuais adicionais separados para a distribuição não exclusiva da versão publicada do trabalho da revista (por exemplo, postá-lo em um repositório institucional ou publicá-lo em um livro), com um reconhecimento de sua publicação inicial em este jornal.
- Autores são autorizados e incentivados a postar seus trabalhos online (por exemplo, em repositórios institucionais ou em seu site) antes e durante o processo de submissão, pois isso pode levar a trocas produtivas, bem como citações mais precoces e maiores de trabalhos publicados.