Peskiza, lingua, no kolonizasaun no deskolonizasaun ba neon iha Timor-Leste

Autores

DOI:

https://doi.org/10.53930/27892182.dialogos.7.9

Palavras-chave:

Timor-Leste, deskolonizasaun ba neon, kolonizasaun ba neon, peskiza iha Timor-Leste, lian iha Timor-Leste

Resumo

Artigu ida ne’e nia objetivu atu esplora tópiku tolu ho relasaun ba peskiza, lingua, no kolonizasaun no deskolonizasaun ba neon iha Timor-Leste. Uluk nanain hau sei esplika kona ba hau nia peskiza rasik; kona ba saida mak hau deskobre no buat seluk ne’ebé hau hakarak deskobre nu’udar peskizadór, surpreza sira ne’ebé ha’u hetan durante halo hau nia peskiza, nó mós kona-ba oinsá ema uza no simu hau nia obra sientífiku sira durante ne’e inklui mós obstákulu sira ne’ebé hau hasoru nu’udar peskizadór Timoroan. Tuir mai hau sei ezamina kona ba kolonizasaun ba Timoroan sira nia neon iha istória kolonizasaun iha Timor-Leste. Tanba durante hala’o peskiza, asuntu ne’ebé mak hau enfrenta babeik mak kolonizasaun neon Timoroan sira nian liu husi degradasaun ba Timoroan sira nia ideia no konseitu ne’ebé estraga Timoroan sira nian hanoin kona ba sira nia an rasik nu’udar sosiedade ida no nu’udar ema individual. Tanba ida ne’e, Timoroan sofre sentimentu inseguru kulturál no inferioridade ba mundu esterna sira. Ikus liu, hau sei analiza peskiza no polítika lingua husi perspetiva ema kolonizadu sira nian, fó argumentu katak deskolonizasaun ba neon liu husi peskiza no lingua nu’udar parte esensiál ida iha prosesu hari nasaun-estadu iha nasaun post-konflitu Timor-Leste. Hau sei hare asuntu hira ne’e liu husi ókulu antropolojia nian.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Biografia Autor

Josh Trindade, Assessor sociocultural - Presidência do Conselho de Ministros (Timor-Leste)

José “Josh” Trindade, trabalha atualmente como Assessor sociocultural na Presidência do Conselho de Ministros, Governo de Timor-Leste. Defensor ativo da abordagem de questões fundamentais relacionadas à cultura, crenças e sistemas tradicionais e sua relação com o nacionalismo, a solidariedade social e o estado de direito. Escreveu e publicou vários artigos antropológicos sobre Timor-Leste.

Referências

Al farabi, R. (2015). Decolonizing the mind of the oppressed: a critical analysis of Ngugi Wa Thiong’o and Paulo Freire. International Journal of Advanced Research in Education (UARE), 3 (1), pp. 42-48.

Anderson, B. (1991). Imagined Communities: Reflections on the Origins and Spread of Nationalism. London: Verso.

Asian Development Bank (ADB) and United Nations Development Fund for Women (UNIFEM). (2005). Gender and Nation Building in Timor-Leste: Country Gender Assessment. Philippines: Manila.

Bovensiepen, J., & Delgado Rosa, F. (2016). Transformations of the Sacred in East Timor. Comparative Studies in Society and History. 58, pp. 664-693. https://doi.org/10.1017/S0010417516000311

CAVR: Timor-Leste Commission for Reception, Truth and Reconciliation. (2013) Chega! The Final Report of the Timor-Leste Commission for Reception, Truth and Reconciliation (CAVR), Jakarta: KPG in cooperation with STP-CAVR.

Dascal, M. (2009). Colonizing and Decolonizing Minds. In I. Kuçuradi (Ed.), Papers of the 2007 World Philosophy Day (pp. 308-332). Ankara, TU: Philosophical Society of Turkey.

Delgado Rosa, F. (2012). Missionary endeavours and colonial ethnographies in East Timor (1910-1926), paper presented at the panel New Histories of Anthropology: the Hidden Emotions of Colonial Ethnography, 10th International SIEF Congress (Lisbon), People Make Places. Ways of Feeling 228 the World, online version of 15th January 2012. Available at http://www.historyanthropologytimor.org/wp-content/uploads/2012/01/Rosa_Missionary-endeavours.pdf Accessed 27 November 2018.

Fanon, F. (1967). Black Skin White Mask. Trans. Charles Lam Markmann, Grove Press, Inc.

Hicks, D. (1976). Tetum Ghosts and Kin: Fertility and Gender in East Timor. United States of America: Mayfield Pub. Co.

Hicks, D. (2012). Compatibility, resilience and adaptation: the barlake of Timor-Leste. In Traversing customary community and modern nation-formation in Timor-Leste, Local-Global journal, volume 11, pp. 124-137.

Lao Hamutuk. (2018). The National Curriculum for Preschool and Primary Education. https://www.laohamutuk.org/educ/18CurriculumEn.htm Accessed 23 November 2018.

NGOs Working Group. (2009). Implementation of the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women (CEDAW) in Timor- Leste. https://www2.ohchr.org/english/bodies/cedaw/docs/ngos/NGO_alternaitve_report_TimorLeste_CEDAW44.pdf Accessed 23 November 2018.

Niner, S. (2012). Barlake: an exploration of marriage practices and issues of women’s status in Timor-Leste. In Traversing customary community and modern nation-formation in Timor-Leste, Local-Global journal, volume 11, pp. 138-153.

Office for Promotion of Equality – RDTL (2002). Policy Paper For The Draft Law On Domestic Violence, s.n. Dili.

Phillipson, R. (1988). Linguicism: structures and ideologies in linguistic imperialism. In J. Cummins, & T. Skutnabb-Kangas (Eds.), Minority Education: From Shame to Struggle. Avon: Multilingual Matters.

Phillipson, R. (1992). Linguistic Imperialism. Oxford. Oxford University Press.

Richmond, O. (2018). The green and the cool: Hybridity, relationality and ethnographic-biographical responses to intervention, Mediterranean Politics, 23 (4), pp. 479-500. https://doi.org/10.1080/13629395.2017.1338214

Richards, E. J. (2005). First I cry, then I fight: documenting sexual violence in occupied East Timor and evaluating the response of representatives of the Timorese Catholic Church. Degree of Masters Thesis, The Department of Theology and Religious Studies, The University of Leeds.

Silva, S. A. (1908). Correio das Missões. Timor - Missão de Soibada, Boletim Eclesiástico da Diocese de Macau. 55, pp. 192-196.

Silva, K. (2018). Marriage Prestations, Gift Making, and Identity in Urban East Timor. Oceania, Vol. 88, Issue 1. pp. 127–147. https://doi.org/10.1002/ocea.5185

Smith, T. L. (1999). Decolonizing Methodologies. London: Zed Books.

Swaine, A. (2003). Traditional justice and gender-based violence in Timor-Leste. Final report to International Rescue Committee (IRC). https://doi.org/10.2139/ssrn.1440231

Taylor-Leech, K. (2008). Language and identity in East Timor: The discourses of nation building. In Language Problems & Language Planning, 32 (2), pp. 153–180. https://doi.org/10.1075/lplp.32.2.04tay

Therik, T. (2004). Wehali: The Female Land – Tradition of a Timorese Ritual Center. Pandanus Books, Canberra.

Thiong’o, N. (2007). Decolonizing the Mind. Delhi: Worldview Publication.

Timor Agora. (2018). Governu timoroan muda dekretu polémiku kona-ba lian inan maibé reforsa portugés. https://timoragora.blogspot.com/2018/01/governu-timoroan-muda-dekretu-polemiku.html Asesu iha 23 Novembru 2018.

Trindade, J. (2015). Relational dimensions within Timor-Leste customary society. In S. Smith, N. C. Mendes, A. B. da Silva, A. C. Ximenes, C. Fernandes, & M. Leach (Eds.), Timor-Leste: iha kontextu local, rejional no global / O local, regional e global / The local, the regional and the global / Lokal, regional dan global. Volume I, pp. 239-243. Hawthorn: Swinburne Press.

Trindade, J., & Castro, B. (2007). Rethinking timorese identity as a peacebuilding strategy: the Lorosa’e – Loromonu conflict from a traditional perspective, The European Union’s Rapid Reaction Mechanism Programme Technical Assistance to the National Dialogue Process in Timor-Leste. Dili, Timor-Leste 6 June.

Trindade, J. (2008). Reconciling the conflict paradigms: An East Timorese vision of the ideal state. In D. Mearns (Ed.), Democratic Governance in Timor-Leste. Darwin: Charles Darwin University.

Trindade, J. (2012). Lulik: the core of Timorese values. In: M. Leach, N. C. Mendes, A. B. da Silva, B. Boughton, & A. C. Ximenes (Eds.), Peskiza foun kona ba / Novas investigações sobre / New Research on / Penelitian Baru mengenai Timor-Leste. Hawthorn: Swinburne Press, Melbourne, Australia.

Trindade, J. (2014). Matak-Malirin, Tempu Rai-diak and Halerik: expressions of what Timorese long for in life. In H. Loney, A. B. Silva, N. C. Mendes, A. C. Ximenes, & C. Fernandes (Eds.), Buka hatene, Compreender, Mengerti, Understanding: Timor-Leste. Hawthorn: Swinburne Press.

UNFPA. (2005). Gender-Based Violence in Timor-Leste a Case Study. UNFPA Technical Group Support. New York: UNFPA.

USAID. (2004). Gender Assessment for USAID/Timor-Leste - Country Strategy Plan FY 2004-2009.

Wouden, V. (1935). Sociale structuurtypen in the Groote Oost. KITLV, Leiden/The Hague.

Downloads

Publicado

2022-11-17

Como Citar

Trindade, J. (2022). Peskiza, lingua, no kolonizasaun no deskolonizasaun ba neon iha Timor-Leste. Diálogos, 7, 287–312. https://doi.org/10.53930/27892182.dialogos.7.9